Knack – 12 mei 2010:
Journalist: “Je leest steeds vaker dat daders autistisch zijn. Slaat dat ergens op?”
Gerechtspsychiater: “Het is in de mode om te zeggen dat iemand een autismespectrumstoornis heeft. Dus hoor je dat ook steeds vaker over verdachten en daders. Voor alle duidelijkheid: mensen met een autismespectrumstoornis plegen niet meer misdrijven dan andere mensen. Ach, in de geneeskunde heb je nu eenmaal hypes. Na de ramp met de Herald of Free Enterprise had iedereen een posttraumatische stressstoornis. Daarna had iedereen plotseling ADHD. Vandaag is alles autismespectrumstoornis, en ook dat zal wel weer overwaaien.”
Journalist: “Zijn dat een soort zeepbellen, zoals op de beurs?”
Gerechtspsychiater: “Precies. Het wetenschappelijk onderzoek moet gefinancierd raken, en dat werkt zulke modes ook in de hand. Tot zo’n zeepbel op een bepaald moment barst. En dan komt er weer iets nieuws.”
Bovenstaand stukje van een interviewsreeks met psychiaters in Knack gaf stof genoeg om over na te denken. Eerst en vooral over de link tussen misdaad en autisme. Het is een link die ik al een paar keer heb zien opduiken, maar waar ik nooit echt heb bij stilgestaan. Omdat die link gauw teniet wordt gedaan door specialisten. Maar toen ik mijn diagnose kreeg en surfte op het net, dook bij het zoekwoord Asperger wel zéér vaak de naam van Hans Van Themssche op bij de eerste zoekresultaten van Google. Toen ik mij dan op de literatuur stortte, was één van de vragen die in de Hulpgids Aspergersyndroom aan bod kwam die van de link tussen autisme en misdaad. En dat was twee jaar terug, maar vandaag de dag blijft er dus nog altijd dat misverstand bestaan.
Natuurlijk ben je zelf als autist verontwaardigd. Hé, sinds wanneer vertoon ik meer crimineel gedrag dan mijn buurman? Sinds wanneer zou ik eerder een moord plegen dan mijn collega? Waarom zou ik eerder iets stelen dan jou als lezer van deze blog? Niet dat de kans onbestaande is dat een autist crimineel gedrag zou vertonen, iets zou stelen of zelfs een moord zou plegen. Dat kan altijd en dat gebeurt ook daadwerkelijk. Maar dat de kans groter is bij ons dan bij neurotypicals? Geen mens die autisme kent, die dat overtuigd durft te beweren.
Maar waarom zegt iedereen dat dan? De gerechtspsychiater zegt dat het een hype is. Het is het modewoordje van de dag. Dat kan. Maar wordt autisme dan niet misbruikt? Ik ken niet veel zaken waar autisme valt omdat de gerechtsrubriek en het justitieel nieuws mij weinig tot zelfs helemaal niet boeit, maar ik denk wel dat de verdediging autisme best wel kan misbruiken. De dader is wat teruggetrokken, zelfs wat asociaal, dus we roepen gauw autisme in en dan kunnen we zorgen voor een verzachtende omstandigheid. En vermits autisme niet zo makkelijk te definiëren is van je hebt symptoom A, B en C dus het antwoord is autisme. Neen, sommige hebben A en C, anderen hebben dan weer A en B en dan kan A, B of C nog in verschillende gradaties voorkomen. Kortom, het begrip autisme is rekbaar en daar kan men met gewiekstheid misbruik van maken. En dan komt dat natuurlijk in het nieuws en ontstaat de illusie dat autisten veel meer misdaad plegen.
Aan de andere kant, denk ik ook, dat de media de dingen graag simpel voorstelt en niet al te veel nuanceert en dat men dan maar asociaal zijn en autisme op één hoopje gooit. De dader is een psychopaat en die vertoont wel asociaal gedrag als we de buren, vrienden, familie mogen geloven. En is asociaal gedrag geen kenmerk van autisme? Dus ja, hij moet wel een autist zijn. Terwijl ik vind dat asociaal gedrag een vooroordeel is van autisme. Het is waar dat wij ons heel vaak terugtrekken en dat wij weinig contact hebben met anderen, maar lees er de vele blogs of verhalen op na en je zal merken dat velen van ons eigenlijk wel sociaal contact willen hebben met anderen, maar eigenlijk niet goed weten hoe het aan te pakken of er onhandig in zijn, wat kan leiden tot meer asociaal gedrag. Maar daarvoor moet de media natuurlijk wat verder kijken dan hun neus lang is en dat gebeurt natuurlijk niet. Kijk maar vandaag naar het seksueel misbruik in de kerk. Hoe vaak lees je wel niet in de artikels dat men spreekt over pedofiele priesters. Wie echter pedofilie opzoekt in een woordenboek of op het internet zal al gauw merken dat pedofilie niet het juiste woord is. Het juiste woord is pedoseksualiteit. En ja, de twee zijn wat met elkaar verstrengeld, maar toch is er een duidelijk onderscheid tussen beiden. Het ene is een verlangen, het andere is de daadwerkelijke daad. Maar we gaan dat onderscheid toch niet maken, we gooien alles op één hoop en we noemen ze pedofielen. En zo heb ik de indruk dat autisme en asociaal gedrag door de media ook op één hoopje worden gegooid. Alleen worden de dingen natuurlijk zo verkeerd voorgesteld en geïnterpreteerd en doet het de autismezaak geen goed.
Maar een ander aspect uit het interview heeft mij nog meer doen nadenken. Namelijk het feit dat autisme vandaag een hype is. Iedereen die vandaag een psychisch probleem heeft en hulp gaat zoeken, heeft een grote kans om onder de term autismespectrumstoornis te komen vallen. En eigenlijk heb ik ook mijn diagnose volop in de hype gekregen. Slik. Ik weet dat de eerste psychiater het woord autisme niet wou gebruiken. Hij zag wel autistische trekken in mij, maar dacht de diagnose autisme te radicaal was. Een uitgebreider onderzoek liet ook twijfel bestaan. Ze noemden autisme, maar konden dit niet met zekerheid zeggen. Gesprekken nadien met de psychologe wezen toch dat er voldoende elementen aanwezig waren om van autisme te spreken en dat werd dan nog eens bevestigd door een andere psychiater die in de materie voldoende onderlegd en ervaring had. En toen ik zelf meer en meer las over Asperger, zag ik ook in dat ik autisme had, maar dat deze iets moeilijker te vatten was en iets minder duidelijk en uitgesproken was en door camouflagegedrag meer verdoken was.
Nu de gerechtspsychiater nog eens de vinger op de hype legt, brengt dit terug wat twijfel met zich mee. Als ik rond mij zie, dan merk ik inderdaad dat de term autisme steeds meer en meer valt en dat steeds meer en meer mensen met de diagnose autisme worden gediagnosticeerd. Wordt de term autisme misschien te lichtzinnig gebruikt? En was dat dan ook bij mij het geval? Of wordt het inzicht in autisme juist groter, waardoor men het vaker herkent? Het beeld van de doorsnee autist van twintig jaar geleden was Rainman. Vandaag de dag is dat beeld al ontzettend veel bijgesteld, waardoor de term autisme vervangen is door autismespectrumstoornis. Maar is het spectrum niet te groot geworden? Ik lees hier en daar dat mensen met uitgesproken autisme vinden van wel. Ze zien dat er een deel van de mensen het label autisme opgespeld krijgen, maar eigenlijk randautisten zijn of zelfs gewoonweg geen autist kunnen zijn. Vandaag de dag kan ik mij nog altijd enorm aangesproken voelen door zulke uitspraken. Omdat ik weet dat mijn autisme niet zo uitgesproken is en omdat er in het verleden dus twijfel bestond en ik zelf een tijdje heb getwijfeld aan de diagnose. En ook al is die twijfel eigenlijk met de tijd weggeveegd en ben ik er nu van overtuigd dat ook ik onder het autismespectrum val, toch blijft er nog altijd iets knagen.
Journalist: “Je leest steeds vaker dat daders autistisch zijn. Slaat dat ergens op?”
Gerechtspsychiater: “Het is in de mode om te zeggen dat iemand een autismespectrumstoornis heeft. Dus hoor je dat ook steeds vaker over verdachten en daders. Voor alle duidelijkheid: mensen met een autismespectrumstoornis plegen niet meer misdrijven dan andere mensen. Ach, in de geneeskunde heb je nu eenmaal hypes. Na de ramp met de Herald of Free Enterprise had iedereen een posttraumatische stressstoornis. Daarna had iedereen plotseling ADHD. Vandaag is alles autismespectrumstoornis, en ook dat zal wel weer overwaaien.”
Journalist: “Zijn dat een soort zeepbellen, zoals op de beurs?”
Gerechtspsychiater: “Precies. Het wetenschappelijk onderzoek moet gefinancierd raken, en dat werkt zulke modes ook in de hand. Tot zo’n zeepbel op een bepaald moment barst. En dan komt er weer iets nieuws.”
Bovenstaand stukje van een interviewsreeks met psychiaters in Knack gaf stof genoeg om over na te denken. Eerst en vooral over de link tussen misdaad en autisme. Het is een link die ik al een paar keer heb zien opduiken, maar waar ik nooit echt heb bij stilgestaan. Omdat die link gauw teniet wordt gedaan door specialisten. Maar toen ik mijn diagnose kreeg en surfte op het net, dook bij het zoekwoord Asperger wel zéér vaak de naam van Hans Van Themssche op bij de eerste zoekresultaten van Google. Toen ik mij dan op de literatuur stortte, was één van de vragen die in de Hulpgids Aspergersyndroom aan bod kwam die van de link tussen autisme en misdaad. En dat was twee jaar terug, maar vandaag de dag blijft er dus nog altijd dat misverstand bestaan.
Natuurlijk ben je zelf als autist verontwaardigd. Hé, sinds wanneer vertoon ik meer crimineel gedrag dan mijn buurman? Sinds wanneer zou ik eerder een moord plegen dan mijn collega? Waarom zou ik eerder iets stelen dan jou als lezer van deze blog? Niet dat de kans onbestaande is dat een autist crimineel gedrag zou vertonen, iets zou stelen of zelfs een moord zou plegen. Dat kan altijd en dat gebeurt ook daadwerkelijk. Maar dat de kans groter is bij ons dan bij neurotypicals? Geen mens die autisme kent, die dat overtuigd durft te beweren.
Maar waarom zegt iedereen dat dan? De gerechtspsychiater zegt dat het een hype is. Het is het modewoordje van de dag. Dat kan. Maar wordt autisme dan niet misbruikt? Ik ken niet veel zaken waar autisme valt omdat de gerechtsrubriek en het justitieel nieuws mij weinig tot zelfs helemaal niet boeit, maar ik denk wel dat de verdediging autisme best wel kan misbruiken. De dader is wat teruggetrokken, zelfs wat asociaal, dus we roepen gauw autisme in en dan kunnen we zorgen voor een verzachtende omstandigheid. En vermits autisme niet zo makkelijk te definiëren is van je hebt symptoom A, B en C dus het antwoord is autisme. Neen, sommige hebben A en C, anderen hebben dan weer A en B en dan kan A, B of C nog in verschillende gradaties voorkomen. Kortom, het begrip autisme is rekbaar en daar kan men met gewiekstheid misbruik van maken. En dan komt dat natuurlijk in het nieuws en ontstaat de illusie dat autisten veel meer misdaad plegen.
Aan de andere kant, denk ik ook, dat de media de dingen graag simpel voorstelt en niet al te veel nuanceert en dat men dan maar asociaal zijn en autisme op één hoopje gooit. De dader is een psychopaat en die vertoont wel asociaal gedrag als we de buren, vrienden, familie mogen geloven. En is asociaal gedrag geen kenmerk van autisme? Dus ja, hij moet wel een autist zijn. Terwijl ik vind dat asociaal gedrag een vooroordeel is van autisme. Het is waar dat wij ons heel vaak terugtrekken en dat wij weinig contact hebben met anderen, maar lees er de vele blogs of verhalen op na en je zal merken dat velen van ons eigenlijk wel sociaal contact willen hebben met anderen, maar eigenlijk niet goed weten hoe het aan te pakken of er onhandig in zijn, wat kan leiden tot meer asociaal gedrag. Maar daarvoor moet de media natuurlijk wat verder kijken dan hun neus lang is en dat gebeurt natuurlijk niet. Kijk maar vandaag naar het seksueel misbruik in de kerk. Hoe vaak lees je wel niet in de artikels dat men spreekt over pedofiele priesters. Wie echter pedofilie opzoekt in een woordenboek of op het internet zal al gauw merken dat pedofilie niet het juiste woord is. Het juiste woord is pedoseksualiteit. En ja, de twee zijn wat met elkaar verstrengeld, maar toch is er een duidelijk onderscheid tussen beiden. Het ene is een verlangen, het andere is de daadwerkelijke daad. Maar we gaan dat onderscheid toch niet maken, we gooien alles op één hoop en we noemen ze pedofielen. En zo heb ik de indruk dat autisme en asociaal gedrag door de media ook op één hoopje worden gegooid. Alleen worden de dingen natuurlijk zo verkeerd voorgesteld en geïnterpreteerd en doet het de autismezaak geen goed.
Maar een ander aspect uit het interview heeft mij nog meer doen nadenken. Namelijk het feit dat autisme vandaag een hype is. Iedereen die vandaag een psychisch probleem heeft en hulp gaat zoeken, heeft een grote kans om onder de term autismespectrumstoornis te komen vallen. En eigenlijk heb ik ook mijn diagnose volop in de hype gekregen. Slik. Ik weet dat de eerste psychiater het woord autisme niet wou gebruiken. Hij zag wel autistische trekken in mij, maar dacht de diagnose autisme te radicaal was. Een uitgebreider onderzoek liet ook twijfel bestaan. Ze noemden autisme, maar konden dit niet met zekerheid zeggen. Gesprekken nadien met de psychologe wezen toch dat er voldoende elementen aanwezig waren om van autisme te spreken en dat werd dan nog eens bevestigd door een andere psychiater die in de materie voldoende onderlegd en ervaring had. En toen ik zelf meer en meer las over Asperger, zag ik ook in dat ik autisme had, maar dat deze iets moeilijker te vatten was en iets minder duidelijk en uitgesproken was en door camouflagegedrag meer verdoken was.
Nu de gerechtspsychiater nog eens de vinger op de hype legt, brengt dit terug wat twijfel met zich mee. Als ik rond mij zie, dan merk ik inderdaad dat de term autisme steeds meer en meer valt en dat steeds meer en meer mensen met de diagnose autisme worden gediagnosticeerd. Wordt de term autisme misschien te lichtzinnig gebruikt? En was dat dan ook bij mij het geval? Of wordt het inzicht in autisme juist groter, waardoor men het vaker herkent? Het beeld van de doorsnee autist van twintig jaar geleden was Rainman. Vandaag de dag is dat beeld al ontzettend veel bijgesteld, waardoor de term autisme vervangen is door autismespectrumstoornis. Maar is het spectrum niet te groot geworden? Ik lees hier en daar dat mensen met uitgesproken autisme vinden van wel. Ze zien dat er een deel van de mensen het label autisme opgespeld krijgen, maar eigenlijk randautisten zijn of zelfs gewoonweg geen autist kunnen zijn. Vandaag de dag kan ik mij nog altijd enorm aangesproken voelen door zulke uitspraken. Omdat ik weet dat mijn autisme niet zo uitgesproken is en omdat er in het verleden dus twijfel bestond en ik zelf een tijdje heb getwijfeld aan de diagnose. En ook al is die twijfel eigenlijk met de tijd weggeveegd en ben ik er nu van overtuigd dat ook ik onder het autismespectrum val, toch blijft er nog altijd iets knagen.
Ik trek me dit soort uitspraken wel degelijk aan.
BeantwoordenVerwijderenToen ik na mijn eerste diagnose op zoek ging naar antwoorden, stootte ik op het web al vrij snel op informatie waaruit bleek dat autisme een ‘modebegrip’ zou zijn. Terwijl ik zelf na meer dan drie decennia eindelijk een antwoord vond in deze diagnose, werd me met zoveel woorden duidelijk gemaakt dat ik hiermee niet bepaald op een vorm van begrip hoefde te rekenen bij anderen, en niet in de laatste plaats door artsen. Ik was opgelucht dat ik mezelf hierover had geïnformeerd, want al snel merkte ik dat ik vooral bij deze laatste stootte op een schouderophalend en wenkbrauwfronsende reactie met een air van ‘ga maar in de rij staan naast die van de ADHD’ers’.
Sinds kort ben ik in behandeling bij een psychologe die een autoriteit blijkt te zijn op het vlak van autisme en die de diagnose al vrij snel kon bevestigen. Naar haar werd ik doorverwezen door het diagnostische centrum waar ik op dat moment aan de hand van diverse testen werd onderzocht door een multidisciplinair team. Van hen hoop ik elk moment een sluitende ‘officiële diagnose’ te mogen verwachten.
Maar het zal allemaal geen verschil maken. Met of zonder officieel erkende diagnose zal ik altijd te kampen krijgen met het vooroordeel dat ik gewoon één van de zovelen ben. Zijn dan al die gezondheidsmedewerkers de laatste jaren dan aan het gissen geslagen? Verbeeld ik me het feit dat deze kenmerken me op het lijf geschreven staan?
Is het omdat ik misschien zo graag een etiketje opgeplakt krijg? Dat was notabene de reactie van mijn huisarts - zelf trouwens moeder van een zwaar mentaal en gehandicapt meisje mét autisme en inwonend in een daarvoor gespecialiseerde instelling – ach kind, laat je toch geen etiket opplakken! Alsof ik me zou moeten schamen voor het feit dat er een verklaring blijkt te zijn voor de moeilijkheden die ik al in mijn hele leven ondervind.
Ik erger me er eerlijk gezegd alle kleuren aan. Laat ze de gezondheidsdiensten dan doorlichten en mensen in nood niet sussen met een zogezegd ingebeelde diagnose! We hoeven ons er dan wel niet voor te schamen, maar het is blijkbaar niet iets dat je aan de grote klok mag hangen. Waarom worden mensen met een diagnose (of een vermoeden ervan) toch zo stiefmoederlijk en bijna lacherig behandeld?
Groetjes,
Petra
Je snijdt een groot probleem aan, Filip. Van mijn psycholoog begrijp ik ook dat hij door veel vakgenoten niet serieus genomen wordt en dat hij min of meer gezien wordt als een soort verzamelaar van autisten. Het gevolg is onderhand dat hij steeds meer een roepende in de woestijn wordt. Het is wel erg gemakkelijk om stoornissen als posttraumatische stressstoornis, ADHD en autisme spectrum stoornis een hype te noemen. Het is daarnaast heel erg kwalijk. Niet slechts de stoornissen worden niet serieus genomen, in feite worden al die mensen die dagelijks worstelen met hun problemen geridiculiseerd. De pijn die ze ervan ondervinden wordt gebagatelliseerd. Als je de literatuur over bv. Asperger, alsook de vele blogs van en over en naar aanleiding van aspergers leest, dan wordt vooral duidelijk hoe moeilijk het is, hoe pijnlijk, hoe frustrerend. Alle reden om ontzettend boos te worden op al die sceptici. De ellende is dat ze nog succes hebben ook. Het maakt dat ik (en het geldt vast voor een heleboel anderen) steeds weer twijfel. Klopt het wel? Is het echt Asperger? Stel ik me eigenlijk niet aan? Ben ik misschien gewoon een beetje depressief? Ik heb geen officiële diagnose. Ik weet het pas sinds januari. Prime time van de hype. Maar hoe komt het dan dat als ik over Asperger lees dat ik zoveel van mezelf herken? Hoe komt het dat als ik ‘de’ tests invul er steeds uitkomt dat ik Asperger heb? Hoe komt het dat mijn vrouw dat ook bij mij herkent? Hoe komt het dat wij nu pas begrijpen wat er echt aan de hand is? Hoe komt het dat opeens alle stukjes van de puzzel in elkaar pasten? Hoe komt het dat we nu pas gericht stapjes kunnen zetten om onze communicatie te verbeteren en onze problemen op te lossen? Ik zet steeds een vraagteken. Het moet eigenlijk een uitroepteken zijn. Wij zijn overtuigd. Toch ettert constant die twijfel. Wat denkt die gerechtspsychiater in Knack te bereiken met zijn opmerkingen? Hij kan de aandachtsgolven voor genoemde stoornissen een modegril noemen maar als die gril voorbij is, blijven de stoornissen gewoon bestaan en blijven ze hun tol eisen.
BeantwoordenVerwijderenMet het verstrijken van de tijd ontwikkelt de wetenschap zich, ook op gebied van psychische aandoeningen en stoornissen. Dat een tijdlang de posttraumatische stressstoornis en ADHD zoveel aandacht kregen en dat dit nu geldt voor autisme spectrum stoornissen is het gevolg van voortschrijdende inzichten. Het einde van het onderzoek is nog lang niet in zicht, maar ik weet wel dat wij geholpen zijn door wat nu bekend is. Het geeft erkenning.
De suggestie dat autisme en misdaad een causaal verband hebben is helemaal van de zotte. Natuurlijk geldt voor veel mensen die misdrijven begaan dat er omstandigheden zijn die dat voor een deel kunnen verklaren en die wellicht als verzachtend kunnen worden beschouwd. Advocaten hebben gelijk als ze dat in strafzaken naar voren brengen. De suggestie dat autisten asociaal zijn en daardoor eerder een misdaad zouden plegen getuigt alleen van pure domheid en onwetendheid. Autisten zijn niet asociaal. Asociaal betekent m.i. geen rekening houden met anderen zodanig dat die anderen daar ook door beschadigd worden met als enig doel er zelf beter van te worden. Dat heeft niets te maken met autisme. Autisten zijn sociaalarm, dat wel, maar dat is heel iets anders. Inderdaad, media zouden zorgvuldiger moeten zijn in hun berichtgeving.
Er is nog iets anders. Algemeen wordt in de literatuur over autisme gesteld dat autisten een sterk ontwikkeld rechtvaardigheidsgevoel hebben. Mijn indruk is dat dit klopt. Het is volstrekt in tegenspraak met de notie van de autistische crimineel. Ik geloof dan ook absoluut niet dat die Hans van Themsschen een asperger is. Een asperger die sympathiseert met het Vlaams Belang (of in Nederland met de PVV) is een soort contradictio in terminis. Die beweging maakt juist onrechtvaardigheid tot norm.
Ik moest dit even kwijt.